Nauki zajmujące się badaniem zjawiska mobbingu, stalkingu i innych form przemocy

Nauki zajmujące się badaniem zjawiska mobbingu, stalkingu i innych form przemocy

W tym artykule przybliżymy Państwu charakterystykę współczesnych światowych nauk zajmujących się badaniem zjawiska mobbingu, stalkingu, przemocy szkolnej i rówieśniczej. Warto je poznać, aby wiedzieć jaki zakres wiedzy powinien znaleźć się w materiale merytorycznym szkoleń w zakresie przeciwdziałania mobbingu, dyskryminacji i molestowania – tak szkoleń zamkniętych, skierowanych do pracowników, jak i szkoleń dla menadżerów, pracowników działów personalnych oraz trenerów i coacherów przeciwdziałania zjawisku mobbingu. 

Mobbing to forma przemocy - jego profilaktyką i przeciwdziałaniem powinni zajmować się jedynie specjaliści w zakresie przeciwdziałania przemocy i redukcji jej skutków – tylko wówczas tworzony przez Państwa model, nie stanie się  narzędziem do stosowania mobbingu odwetowego.

Mobbing, to forma przemocy psychicznej i emocjonalnej pojawiająca się w warunkach związanych z pracą zawodową.

  1. Jej cechami charakterystycznymi są: długotrwałość, regularność, narastanie.
  2. Sprawcą mobbingu jest osoba dorosła – specjalista reprezentujący przedsiębiorstwo.
  3. ofiarą może być inny specjalista zatrudniony w przedsiębiorstwie lub klient, podopieczny, wychowanek.

Inne formy przemocy psychicznej, emocjonalnej, fizycznej mające te same cechy co mobbing, jednak różniące się rodzajem społecznych relacji, to stalking, przemoc szkolna i rówieśnicza.

Stalking – to forma nękania do której dochodzi w ogólnie rozumianych relacjach społecznych.

  1. Jej cechy są takie same , jak w przypadku mobbingu (długotrwałość, regularność, narastanie)
  2. sprawcą jest osoba dorosła
  3. do przemocy dochodzi w relacjach społecznych, prywatnych
  4. sprawcą może być każda osoba, grupa społeczna, instytucja lub firma (np. stalking konkurencyjny)
  5. ofiarą może być firma, osoba fizyczna, dziecko, grupa społeczna

Przemoc szkolna – to forma nękania, do której dochodzi na terenie szkoły

  1. cechy charakterystyczne, są identyczne jak w przypadku mobbingu
  2. sprawcą jest uczeń
  3. w tym przypadku mamy do czynienia z innym podłożem wystąpienia zachowań przemocowych – więcej na ten temat znajdziecie Państwo tutaj
  4. ofiarą mogą być inne dzieci, nauczyciele, inni specjaliści zatrudnieni na terenie szkoły
  5. w przemocy szkolnej mamy również do czynienia z przemocą fizyczną

Przemoc rówieśnicza – to forma nękania, do której dochodzi pomiędzy dziećmi/młodzieżą, również poza terenem szkoły.

  1. cechy charakterystyczne są identyczne jak w przypadku mobbingu
  2. sprawcą jest dziecko lub adolescent
  3. podłoże występowania jest inne niż przypadku przemocy ze strony dorosłych, więcej na jego temat tutaj
  4. ofiara są inne dzieci, młodzież
  5. w tym rodzaju przemocy mamy również do czynienia z przemocą fizyczną.

______________________________________________________________

PRZECIWDZIAŁANIE ZJAWISKOM – MOBBINGU, STALKINGU, PRZEMOCY SZKOLNEJ I RÓWIEŚNICZEJ

Zgodnie z art. 94(3)KP, pracodawca ma za zadanie przeciwdziałać pojawianiu się w jego zakładzie przejawów przemocy, czyli mobbingu, dyskryminacji i molestowania. Oznacza to, że jego zadaniem jest przede wszystkim wdrożenie narzędzi profilaktycznych, następnie narzędzi rozwiązujących problem a dopiero na końcu narzędzi, które mają za zadanie nakładanie kar na osoby stosujące przemoc. Jest to o tyle ważne, że do mobbingu dochodzi najczęściej na skutek pojawienia się  lęku (ocena subiektywna) i potrzeby obrony przed działaniami innych osób.

Przemoc (w tym mobbing), mechanizmy jej powstawania, dynamika zjawiska i terapia jej skutków, jest w chwili obecnej poznana bardzo dogłębnie. Niewiele osób jednak wie, które z nauk prowadzą w tym zakresie badania i do którego ze specjalistów należy się zgłosić, aby wyleczyć skutki jej następstw. Postaramy się w tym artykule opisać te dziedziny, z których posiadanie wiedzy jest niezbędne, by skutecznie walczyć z przemocą – mobbingiem, stalkingiem, przemocą szkolną, rówieśniczą, domową, społeczną.

Psychotraumatologia – to nauka o przyczynach powstawania traumy, jej skutkach, następstwach, leczeniu i zapobieganiu. Jej domeną jest badanie przemocy, reakcji na nią, powstawania zmian w mózgu na skutek doznanego szoku pourazowego, które determinują późniejsze reakcje i zachowanie człowieka. Psychotraumatologia, to dziedzina, która nie tylko zajmuje się leczeniem stresu pourazowego (PTSD) oraz reakcji na  traumę doznaną w trakcie katastrof i wojen. Jej zakres jest o wiele szerszy – w skład jej zainteresowań wchodzi również mobbing, stalking, przemoc szkolna i rówieśnicza, oraz każde doświadczenie, które ma negatywny wpływ na późniejsze reakcje organizmu (doświadczenia stresogenne, negatywne doświadczenie generujące lęk i podnoszące poziom stresu, wypalenia zawodowego etc)

Psychotraumatologia, to jedna z najmłodszych dziedzin naukowych, powstała w latach 70-tych ubiegłego wieku. W chwili obecnej, traktowana jest jako osobna nauka, oddzielona od psychologii. Skupia się na zaburzeniach funkcjonowania człowieka na skutek przeżycia negatywnych doświadczeń.

Psychotraumatolodzy badają kontakty społeczne pod kątem subiektywnej oceny człowieka (poczucie bezpieczeństwa/poczucie zagrożenia) w zależności od wcześniej doznanych traum (podobnych negatywnych doświadczeń). Badają również jakie zmiany zachodzą w naszym mózgu na skutek przezywanego zagrożenia oraz w ich następstwie naszych reakcji i zachowań obronnych.

Psychotraumatologia bada również zjawisko samej przemocy – jej obiektywną i subiektywną interpretację przez poszczególnych ludzi oraz sposoby obrony przed zagrożeniem w tym stosowanych strategii obronnych. Psychotraumatolodzy zajmuja się badaniem takich zjawisk jak

  • zaraźliwość traumą (epidemiologia traumy)
  • zaraźliwość przemocą (epidemiologia przemocy)
  • subiektywne postrzeganie siebie w roli ofiary i jego następstwa (wzrost zachowań agresywnych)
  • subiektywne postrzeganie siebie w roli winnego (wzrost zachowań agresywnych)
  • przyczyny niedostrzegania u siebie zachowań agresywnych

Jeśli pragniemy poznać przyczyny, dynamikę i następstwa mobbingu, musimy sięgnąć do materiałów psychotraumatologicznych – psychotraumatologii pracy. Także do psychotraumatologów, jako terapeutów – specjalistów leczących następstwa traumy, kierujemy ofiary mobbingu.

Psychotraumatologia dostarcza nam materiału i podstaw do tworzenia standardów jakościowych modelu przeciwdziałania zjawiskom mobbingu, molestowania i dyskryminacji.

Etologia – to nauka o zachowaniach wrodzonych i instynktownych zwierząt i człowieka. To również nauka o homeostazie i mechanizmach homeostatycznych, które stanowią podstawową bazę naszych reakcji i zachowań.

Etolodzy przede wszystkim prowadzą badania nad ewolucją gatunku ludzkiego oraz rolą jaką pełnią w naszym życiu wrodzone instynkty – ich pierwszeństwem w doborze, przyczynami uruchamiania oraz nad wieloma  innymi ważnymi elementami związanymi ze zjawiskiem dążenia do homeostazy i procesami autoregulacyjnymi organizmu.

Etologia jako dziedzina wiedzy z pogranicza nauk biologicznych i społecznych, wraz z rozwojem badań psychoneurobiologicznych,  zyskuje coraz wyższą pozycję w światowym rozwoju nauk badających społeczne i psychiczne zachowania człowieka. W chwili obecnej, błędem w sztuce jest pominięcie jej zdobyczy (badań i teorii) w trakcie prowadzenia badań z zakresu psychologii, socjologii, pedagogiki, prawa, marketingu, zarządzania etc. Jej wpływ jest również bardzo silnie widoczny w badaniach i stawianiu teorii w zakresie mobbingu i innych form przemocy. Etolodzy wraz z neurobiologami zajmują ścisłą pozycję we współczesnym procesie falsyfikowania teorii naukowych, powstałych przed 1990 rokiem oraz powstających współcześnie, w zakresie nauk społecznych.

Również w zakresie nauk zajmujących się badaniem zjawiska mobbingu i jego następstw, błędem formalnym metodologicznym jest pomijanie wiedzy etologicznej  w badaniach, stawianiu teorii, tworzeniu wykładów. Dzięki niej wiemy, które działania na danym stanowisku pracy zwiększają u ludzi poziom agresji. Dzięki etologom wiemy także dlaczego tak się dzieje i co należy zrobić, aby temu przeciwdziałać.

Zdobycze etologii dostarczają nam podstawowego materiału do tworzenia procedur antymobbingowych. 

Neurobiologia (badania psychoneurobiologiczne) – to w chwili obecnej na świecie podstawowa metodologia badań nad psychiką człowieka. Są to badania prowadzone głównie metodami neuroobrazowymi mózgu oraz w zakresie dynamiki pracy układu neurohormonalnego człowieka. Do badań wykorzystuję się aparaturę, dzięki której możliwa jest obserwacja przemieszczania się impulsów nerwowych, dynamiki zmian zachodzących w poszczególnych częściach naszego organizmu, dynamiki zmian w gospodarce hormonalnej i wykorzystywanych w danym procesie hormonów. Dzięki zdobyczom neurobiologii nauki społeczne mogą posługiwać się twardymi dowodami naukowymi i tylko na takich opierać swoje teorie.

Neurobiologia umożliwiła zrozumienie przyczyn zachowań i reakcji (obserwowalnych organoleptycznie), które do tej pory były traktowane przez naukowców, jako podłoże danej teorii. Dzięki jej zdobyczom, wiemy nie tylko co się dzieje, ale również dlaczego tak się dzieje. Rozumiemy również mechanizmy pojawiania się paradoksów w naszych zachowaniach i reakcjach.

Od 20 lat w światowej nauce, błędem metodologicznym jest ominięcie  wyników badań neurobiologicznych, w trakcie tworzenia matariału badawczego, metodycznego, merytorycznego w zakresie nauk społecznych, w tym nauk zajmujących się przemocą – mobbingiem, dyskryminacją i molestowaniem.

Dzięki możliwościom globalnej komunikacji i natychmiastowej publikacji wyników badawczych w internecie, Psychoneurobiolodzy stworzyli tzw łańcuchy badawcze, które swoim zasięgiem terytorialnym, obejmują cały świat. Każde z badań (jego wyników) jest natychmiast potwierdzane i uzupełniane przez wyniki badań innych naukowców, pracujących w innych częściach świata. Dopiero łączne wyniki oparte na przebadaniu kilkuset tysięcy osób, stanowią podstawę do tworzenia nowych teorii naukowych i falsyfikacji dotychczasowych.

To dzięki neurobiologom wiemy, w jaki sposób przebiegają reakcje człowieka – znamy podstawy pojawienia się mobbingu w zakładzie pracy. Bez nich, żaden tworzony w tym zakresie wykład nie będzie mieć wartości profilaktycznej oraz skutecznego przeciwdziałania. Nie można tworzyć procedur antymobbingowych i standardów, kiedy nie wiemy jak reaguje człowiek w określonej sytuacji i dlaczego. Bez wykorzystania wiedzy psychoneurobiologów, bedzie dochodzić do coraz większej fali niesłusznych oskarżeń o stosowanie mobbingu.

_________________________________________________________

DOSTĘPNOŚĆ WIEDZY MERYTORYCZNEJ I METODYCZNEJ W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA ZJAWISKOM MOBBINGU, MOLESTOWANIA I DYSKRYMINACJI.

W trakcie prowadzenia kursów trenerskich nasi słuchacze proszą o wskazanie tytułu podręczników w omawianym temacie, najlepiej w języku polskim i dostępnych na półkach księgarskich.

Muszę Państwa zmartwić, ale czegoś takiego jak podręcznik z przeciwdziałania zjawiskom mobbingu, molestowania i dyskryminacji, nie będziecie w stanie nabyć – ani w języku polskim, ani w innym języku. 

Dlaczego?

Badania prowadzone przez naukowców nad przemocą są w fazie dynamicznej. Codziennie pojawiają się nowe wyniki, nowe teorie, nowe falsyfikacje. Od osób zajmujących się zjawiskiem mobbingu – metodyków, merytoryków, trenerów, coacherów wymaga się stałego śledzenia tych zmian, które publikowane są w postaci artykułów, wyników badawczych, krótkich publikacji naukowych.

Stworzenie na dzień dzisiejszy jednego zwartego podręcznika w zakresie przeciwdziałania zjawisku mobbingu, mija się z celem, gdyż codziennie są do niego dopisywane nowe, ważne informacje. Wydanie takiego dzieła w języku polskim, wymaga czasu – co w konsekwencji doprowadziłoby do sytuacji przeterminowania zawartości merytorycznej, jeszcze przed jej publikacją.

Z tego powodu, ważne jest posiadanie przez specjalistów w zakresie mobbingu, stalkingu, przemocy szkolnej i rówieśniczej silnej motywacji do stałego, regularnego śledzenia zmian w temacie, w którym się specjalizują i jednoczesnego nanoszenia zmian w swoich wykładach, tworzonych procedurach, standardach i innych narzędziach modelu.

_______________________________________________________________________

DLACZEGO WYKŁADY Z SAMEGO PRAWA SĄ NIEWYSTARCZAJĄCE W PROFILAKTYCE I PRZECIWDZIAŁANIU ZJAWISKU MOBBINGU?

Prowadzenie wykładów z prawa, jako podstawy modelu przeciwdziałania mobbingu z pominieciem wiedzy psychotraumatologicznej, etologicznej i psychoneurobiologicznej, jest wdrażaniem „skutecznych” narzędzi do mobbingowania pracowników przez kadrę zarządzającą. (zostało to potwierdzone przez światową branżę naukową, badającą zjawisko mobbingu)

W relacjach społecznych, Prawo nie ma za zadanie „leczenia” i „profilaktyki”, ale wyciąganie konsekwencji w sytuacji, kiedy dochodzi do nadużyć przez jedną ze stron. Stosowanie wykładni prawa jako podstawowej metody profilaktycznej, jest nadużywaniem roli i znaczenia tego narzędzia a tym samym świadczy o całkowitym braku rozumienia problemu jakim jest mobbing. 

Chwali fakt, że coraz więcej specjalistów w zakresie Prawa Pracy zauważa ten problem i zwraca uwagę na błędny kierunek takich działań, podobnie jak Inspektorzy Pracy i Sądy Pracy.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć następujących tagów oraz atrybutów HTML-a: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>