mobbing a odpowiedzialność prawna pracodawcy, pracowników i klientów

mobbing a odpowiedzialność prawna pracodawcy, pracowników i klientów

 

Zajmujemy się wdrażaniem narzędzi przeciwdziałania zjawisku mobbingu od 2008 roku

w chwili obecnej jesteśmy jedną z najbardziej doświadczonych firm w tym zakresie. Prowadzimy szkolenia pracowników i kadry zarządzającej w formie otwartej i zamkniętej. Wdrażamy pełne modele przeciwdziałania przemocy w oparciu o najnowsze światowe badania i standardy w tym zakresie. Z naszych usług skorzystało już wielu klientów.

Mobbing to forma przemocy - jego profilaktyką i przeciwdziałaniem powinni zajmować się jedynie specjaliści w zakresie przeciwdziałania przemocy i redukcji jej skutków – tylko wówczas tworzony przez Państwa model, nie stanie się  narzędziem do stosowania mobbingu odwetowego.

Zgodnie z art 94(3) Kodeksu Pracy każdy pracodawca i dyrektor instytucji/placówki ma obowiązek przeciwdziałania zjawisku mobbingu. Ten zapis niesie za sobą wiele restrykcji i zmiennych, które mają zastosowanie w praktycznym funkcjonowaniu. Spróbuję kilka z nich przybliżyć.

Co to jest mobbing?

Jest to długotrwale, powtarzające się  stosowanie zachowań przemocowych/agresywnych w miejscu pracy – mające znamiona nękania. Najczęściej w formie przemocy psychicznej i emocjonalnej. Aby mówic o mobbingu muszą zajść dwie przesłanki –

  1. długotrwałość (nie jednorazowe zdarzenie)
  2. konsekwencja (regularność w występowaniu)
  3. narastanie (zachowania mobbera mają tendencję narastającą)
  4. brak celowości (zachowanie mobbera jest uogólnione i nie reaktywne, nie jest reakcją na określony (np) jeden element – wykracza poza zakres obowiązków pracy)
  5. poddające się korekcie (zachowanie mobbera powinno pozwalać na korektę pod wpływem wiedzy, świadomości i samoobserwacji.

Kogo dotyczy zjawisko mobbingu? Kto jest mobberem?

Zjawisko mobbingu istnieje kiedy agresorem jest osoba reprezentująca przedsiębiorstwo

  1. pracodawca
  2. przedstawiciel kadry zarządzającej (osoba reprezentująca zarząd, udziałowców lub radę nadzorczą, dyrektor placówki)
  3. pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę
  4. inne osoby współpracujące z instytucją zatrudnione na warunkach cywilnoprawnych (umowy o dzieło, akwizycyjne, zlecenia, agencyjne, kontrakty menadżerskie, inne dotyczące współpracy i świadczenia pracy).
  5. osoby pracujące w instytucji na zasadach delegacji – zatrudnione w innej firmie. (outsourcing pracowniczy) oraz pracownicy firm podwykonawczych.

Kto może być ofiarą mobbingu?

Zakres ofiar mobbingu jest szerszy niż zakres osób stosujących mobbing

1/osoby zatrudnione w instytucji i z nią współpracujące

  1. pracodawca
  2. przedstawiciel kadry zarządzającej (osoba reprezentująca zarząd, udziałowców lub radę nadzorczą, dyrektor placówki)
  3. pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę
  4. inne osoby współpracujące z instytucją zatrudnione na warunkach cywilnoprawnych (umowy o dzieło, akwizycyjne, zlecenia, agencyjne, kontrakty menadżerskie, inne dotyczące współpracy i świadczenia pracy).
  5. osoby pracujące w instytucji na zasadach delegacji – zatrudnione w innej firmie (outsourcing pracowniczy) oraz pracownicy firm podwykonawczych.
  6. klienci instytucji zależni od działań jej pracowników, w tym

2/Dzieci i młodzież, – a w szczególności 

  • uczniowie szkół, studenci, wychowankowie przedszkoli i żłobków
  • wychowankowie domów dziecka i internatów
  • wychowankowie świetlic, klubów sportowych i innych instytucji świadczących usługi na rzecz rozwoju dzieci i młodzieży
  • wychowankowie Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii (MOS), Wychowawczych (MOW), Poprawczych
  • Dzieci przebywające na oddziałach szpitalnych i sanatoryjnych
  • dzieci korzystające z zorganizowanych wyjazdów grupowych (kolonie, obozy, wycieczki, etc) pozostające pod opieką wychowawców i trenerów.
  • dzieci i młodzież uczestnicząca w zajęciach podnoszących wiedzę i umiejętności (kursy, szkolenia, nauka tańca, kółka zainteresowań)
  • dzieci i młodzież ucząca się w domu (korepetycje, nauczanie indywidualne)
  • dzieci pozostające pod opieka osób dorosłych (nianie, bony, etc)

3/osoby niepełnosprawne bez względu na wiek i rodzaj niepełnosprawności

  • podopieczni ośrodków rehabilitacyjnych
  • osoby korzystające ze wszelkich form zajęć rehabilitacji i terapii w formie niestacjonarnej
  • podopieczni pracowników pomocy społecznej, korzystający z usług świadczonych w domach
  • podopieczni Domów Pomocy Społecznej
  • osoby uczęszczające na zajęcia świetlic świetlic socjoterapeutycznych, warsztaty pracy, aktywizacyjne etc.
  • podopieczni korzystający z innych form wsparcia prowadzonych krótko i długotrwale w formie całodobowej lub dochodzącej – szczególnie przez pracowników instytucji pozarządowych (NGO), samorządowych i rządowych a także zakładów osób fizycznych prowadzących działalność na rzecz takich osób (np właścicieli ośrodków wypoczynkowych)

4/osoby dorosłe chore i wymagające wsparcia innych osób w działaniach obsługowych

  • podopieczni Domów Pomocy Społecznej
  • podopieczni świetlic dziennego pobytu różnego typu dla osób dorosłych
  • pacjenci oddziałów szpitalnych, przychodni i innych form usług medycznych
  • osoby korzystające ze wsparcia innych osób w domach (pielęgniarek środowiskowych, lekarzy rodzinnych, asystentów rodziny, pracowników socjalnych, etc)
  • osoby biorące udział w terapii uzależnień, klubach abstynenckich,
  • osoby korzystające z terapii w formie indywidualnej i grupowej (w  tym psychoterapii)

5/klienci instytucji, których celem statutowym jest niesienie pomocy innym

  • klienci Ośrodków Pomocy Społecznej
  • Klienci schronisk dla bezdomnych
  • Klienci instytucji wspierających rodziny w kryzysie (w tym hosteli, grup wsparcia, innych usług świadczonych przez te instytucje)
  • Rodziny dzieci umieszczonych w placówkach objęte programem reintegracji rodziny.
  • Klienci firm ubezpieczeniowych
  • Klienci zakładów pogrzebowych
  • klienci usług prawniczych
  • klienci Urzędów Państwowych i Samorządowych
  • Klienci instytucji pozarządowych (fundacji, stowarzyszeń, związków)
  • Klienci instytucji państwowych i samorządowych (policji, straży pożarnej, pogotowia, Urzędu Pracy, etc)

6/klienci innych instytucji świadczących usługi dla ludności (turystycznych, fryzjerskich, noclegowych, gastronomicznych, pocztowych, sprzątających, handlowych, etc) którzy spotykają się z agresją ze strony pracowników tych instytucji

7/osoby dorosłe korzystające z usług szkoleniowych i innych form podnoszenia umiejętności i wiedzy

  • uczestnicy szkoleń, kursów, warsztatów
  • uczestnicy eventów, wyjazdów integracyjnych
  • szkoleniowcy, trenerzy coacherzy prowadzący tego typu zajęcia (ze strony uczestników)
  • klienci ośrodków typu SPA, sal treningowych, etc
  • klienci korzystający z usług korepetytorów i trenerów osobistych.
  • pracownicy naukowi prowadzący zajęcia ze studentami.
  • rodzice uczniów, przedszkolaków i małych dzieci.

8/Klienci instytucji sprawujących nadzór i decyzyjnych

  • sądów, prokuratury, policji, straży, etc
  • klienci korzystający z usług przewoźników (PKP, PKS, transport miejski i międzynarodowy, prywatny linie lotnicze, etc) w zakresie np sprawdzania biletów.
  • Instytucji typu PIH, PIP, Sanepid, ZUS, Urząd Skarbowy, Kuratoria Oświaty, etc – mające na celu przeprowadzenie kontroli i nadzór nad poprawnością funkcjonowania.
  • W tej części wykazu ofiarą mobbingu mogą być również osoby kontrolujące i prowadzące nadzór, które doświadczają przemocy ze strony klientów – osób reprezentujących klienta.

9/ Partnerzy biznesowi, których wiążą wzajemne terminowe usługi oraz klienci firm związani taką umową

  • pracownicy reprezentujący interesy partnerów biznesowych
  • klienci firm związani umową abonamentową
  • klienci firm związani umową na terminową i bezterminową dostawę usług (TV. telefonicznych, gazowych, najmu i dzierżawy, umów na wyłączność etc)

pełna lista osób – ofiar mobbingu jest dużo dłuższa – zostały tutaj wymienione jedynie najważniejsze branże, w celu wyjaśnienia zjawiska.

Ofiarą mobbingu może być każdy z klientów i partnerów, który doświadcza przemocy ze strony pracownika danej instytucji.

Kto odpowiada za stosowanie mobbingu?

Delegacja odpowiedzialności prawno-finansowej osób w przedsiębiorstwie za występowanie zjawiska mobbingu, podobnie jak w przypadku bezpieczeństwa pracy,  jest zależna od kilku elementów.

1/odpowiedzialność prawno-finansowa pracodawcy/dyrektora placówki zachodzi tylko wówczas gdy

  1. w przedsiębiorstwie nie zostały wdrożone narzędzia antymobbingowe (szkolenie wszystkich pracowników i pracodawcy, brak standardów i procedur antymobbingowych)
  2. kiedy wdrożone narzędzia są bezskuteczne, błędne, niezrozumiałe dla kadry, lub kiedy za ich pośrednictwem dochodzi do oskarżeń niesłusznych lub w wyniku ich użycia dochodzi do pojawienia się mobbingu reaktywnego. Kiedy pracownik oskarżony o mobbing udowodni, że wdrożone w instytucji narzędzia wykazują ww cechy.
  3. kiedy wdrożone narzędzia ograniczają się jedynie do egzekwowania od mobbera kar. (nagana, zwolnienie, etc) – stosowanie profilaktyki przez zastraszenie karą. (taki model nie ma znamion przeciwdziałania czyli profilaktyki – wyprzedzania zjawisk i redukcji agresji przed jej zewnętrzną ekspozycją)

W takiej sytuacji pracodawca/dyrektor jest osobiście zobowiązany do zapłaty zasądzonego odszkodowania (z prywatnych/firmowych zasobów finansowych – zależnie od wyroku).

2/odpowiedzialność prawno-finansowa pracownika (mobbera właściwego) zachodzi, kiedy

  • w przedsiębiorstwie działa sprawny technicznie i etycznie system profilaktyki i przeciwdziałania zjawiskom mobbingowym.
  • kiedy mobber nie jest w stanie udowodnić, że działał w dobrej wierze (nie był świadomy stosowania przemocy, nie posiadał w tym względzie stosownej wiedzy)

Wówczas ofiara może w pozwie do sądu wskazać

  1. pracodawcę, dyrektora instytucji (pracodawca ma prawo egzekucji zasądzonych na siebie pieniędzy odszkodowania od mobbera w całości)
  2. mobbera

Kogo nie można pozwać o mobbing/stalking?

  1. dzieci i młodzieży w wieku szkolnym – dzieci i młodzież nie stosują mobbingu/stalkingu – ich zachowanie jest reaktywne i podlega korekcie zewnętrznej poprzez zmiany w otoczeniu, zaspokojenie potrzeb. Może wynikać również z zaburzeń posttraumatycznych na skutek doznanych traum. W tym wypadku (wieku) wiedza, świadomość i autoobserwacja są niewystarczające do zaistnienia zmian.
  2. osób niepełnosprawnych zwłaszcza umysłowo. W tym wypadku za stosowanie agresji odpowiada deprywacja potrzeb tych osób. Z tego powodu nie można kogoś posądzać o celowość czynów i zmuszać prawnie do ich korekty.
  3. osób chorych i wymagających wsparcia – ich sytuacja powoduje, że pojawiające się reakcje są z natury nadpobudliwe.

W przypadku pozywania klientów instytucji, należy udowodnić, że ich działanie mobbingowe/stalkingowe jest uogólnione i nie obejmuje jedynie określonego problemu.

  • nie możemy oskarżyć rodzica o stalking, jeśli jego agresywne zachowanie pojawia się jedynie w trakcie rozmów dotyczących jego dziecka. Kierowania przez nauczyciela w jego stronę oskarżeń i nierealnych  do wykonania poleceń.
  • nie możemy oskarżyć klienta, jeśli jego zachowanie jest następstwem nie wykonania przez nas usługi, wydania zepsutego towaru, etc.
  • nie możemy oskarżyć o mobbing pracownika, jeśli ten nie może wykonać dla nas usługi ze względów od siebie niezależnych. (wymagamy od niego rzeczy niemożliwej – podstawienia np helikoptera dla 100 turystów, zorganizowania wycieczki tylko w pogodny dzień, wydania dokumentu in blanco, etc).
  • nie możemy oskarżyć pracownika, klienta, rodzica – jeśli nasze żądania przekraczają normalny pakiet świadczeń wymagany z jego strony. (wejście poza kolejnością, udostępnienie mieszkania w wygodnych dla nas godzinach)
  • nie możemy też wysuwać oskarżeń mobbingowych w stosunku do innych jeśli nasze żądania/sprzeciw niosą za sobą niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia siebie i innych lub wychodzą poza prawnie i etycznie i społecznie przyjęte normy. (nasz sprzeciw przeciwko przestrzeganiu przepisów BHP)

__________________________________________________________________

Stalking to celowe długotrwałe nękanie osoby przez inną osobę w celu uzyskania określonych korzyści, zaspokojenia określonej potrzeby, przekraczające społecznie uznane formy kontaktu.

cechy stalkingu

  1. tendencja do osaczania, nachodzenie, śledzenie (kochanka, dłużnika, małżonka, szefa, lekarza, kolegi etc) również poza miejscem wyznaczonym kulturowo do takich kontaktów.
  2. rozsiewanie nieprawdziwych negatywnych informacji działających na niekorzyść ofiary, przedstawiających ofiarę w negatywnym świetle.
  3. rozsiewanie informacji niezgodnych z zawartą wspólnie umową.
  4. świadome działanie na szkodę instytucji, klienta
  5. długotrwałość, narastanie, konsekwencja
  6. brak chęci, działań ze strony sprawcy do natychmiastowego zaprzestania praktyk.
  7. stalking posiada szersze zastosowanie niż mobbing i dotyczy działań przemocowych również poza sferą zatrudnienia i pracy.

Sprawcami stalkingu mogą być

  1. osoba fizyczna w kontaktach prywatnych oraz prywatno-służbowych, w których nękanie przekracza granice kontaktów jedynie służbowych. (pacjent, który zaczyna lekarzowi zatruwać życie prywatne; pracownik, który stosuje mobbing również poza miejscem pracy – nachodząc swoją ofiarę w jej domu, rozpowiadając wśród wspólnych znajomy nieprawdziwe o niej informacje; sekretarka która postanawia „zniszczyć” szefa z powodów prywatnych; kobieta, która próbuje odbić męża swojej koleżance; zazdrosna żona która postanowiła „wychować” męża, etc).
  2. osoba prywatna w kontaktach z pracownikiem instytucji (sąsiad, który nachodzi właściciela sklepu w kamienicy, najemca który świadomie niszczy powierzone mu mieszkanie, lokal; „stały” klient urzędów, który pisze donosy na urzędników, klient poczty, który poniża regularnie listonosza etc)
  3. pracownicy instytucji, którzy nękając przekraczają granice kontaktów jedynie służbowych. (pracownik windykacji, który nęka żonę i rodziców swojego dłużnika; nauczyciel, który mówi o dziecku i jego rodzicach innym rodzicom, sąsiadom, osobom postronnym, co negatywnie wpływa na opinię społeczną dotyczącą rodziny).
  4. pracownicy instytucji, którzy w kontaktach służbowych przekraczają ogólnie przyjęte normy zachowań (nauczyciel, który notorycznie nachodzi rodziców dziecka w domu, pomimo, ze ci pojawiają się w szkole; wzmożona krytyka rodziny prowadzona przez uczestników gminnego zespołu interdyscyplinarnego; wysyłanie spamu przez pracowników instytucji, nękanie innych ofertą firmy; spam telefoniczny do osób prywatnych prowadzony przez firmę).
  5. pracownicy instytucji, którzy świadomie działają na szkodę innej firmy. (świadome, celowe niszczenie konkurencji poprzez wysyłanie donosów, niszczenie mienia, inne działania zmierzające do bankructwa firmy, postawienia jej fałszywych zarzutów etc)

Ofiarą stalkingu może być

  1. osoba fizyczna – najczęściej prywatna, występująca w roli słabszego organizacyjnie podmiotu (dłużnik, najemca, rodzic) – specjalista, podlegający nękaniu przez klienta (lekarz, nauczyciel, policjant, urzędnik etc) – osoba prywatna, będąca ofiara nękania przez inną osobę prywatną (zazdrosne o mężczyznę rywalki, kibice, przemoc szkolna i środowiskowa)
  2. instytucja (będąca ofiarą nękania przez osobę prywatną lub instytucję)

_______________________________________________________________________________

przemoc szkolna i rówieśnicza – dotyczy dzieci i młodzieży, która nie ma  ukształtowanego do końca układu neurohormonalnego oraz nie posiada wystarczajaco dużo doświadczeń, by móc się do nich każdorazowo odwołać.

dzieci i młodzież cechuje dynamiczny rozwój osobowości – to powoduje, że w  tym wieku reakcje są bardzo sztywne i wysoce emocjonalne – co w konsekwencji objawia się zachowaniami nacechowanymi agresją, ucieczką lub zamrożeniem „popularna zawiecha, odpłynięcie”. Dziecko w wieku szkolnym jest istotą nadreaktywną emocjonalnie z bardzo silnie wydłużonym okresem opadania emocji. To powoduje tendencję do stałego stosowania postawy agresywnej, lękowo-ucieczkowej lub dysocjacyjnej (zamrożenie – ucieczka w głąb siebie, wyłączanie się).

Dzieci i młodzież  posiadają zbyt małe doświadczenie i wiedzę, by móc samodzielnie  każdorazowo odwołać się do prawidłowych praktyk zachowań i reakcji w określonej sytuacji. Dla młodego człowieka prawie każda sytuacja jest nieznana, nowa, niestandardowa. Kiedy nie uda się jej samodzielnie rozwiązać pojawia się agresja, ucieczka (zniechęcenie) lub dysocjacja (zamrożenie).

Brak doświadczeń wiąże się z nadmierną potrzebą kontrolowania otoczenia – patrzenia jak ono się zachowuje, jego reakcji. Kiedy dorosły nadmiernie dziecko krytykuje, zamiast go uczyć, (poprzez wsparcie i współpracę a nie pogadanki),  jak rozwiązać problem, jak się zachować, to młody człowiek nie dostaje od otoczenia wskazówek „co zrobić i jak zrobić”   – w jego głowie pojawia się chaos. Reakcją na chaos jest triada atak-ucieczka-dysocjacja.

Szkolna agresja (atak), wagary (ucieczka), i słabe wyniki w nauce (dysocjacja) są ściśle związane z zaburzeniem przepływu informacji pomiędzy nauczycielami a dziećmi. Najczęściej jako reakcja na brak pozytywnych (werbalnych i niewerbalnych) wskazówek i ocen oraz (w zamian) na nadmierną krytykę, przemoc emocjonalną (przymuszanie, negatywna ocena człowieka – niewerbalny i/lub werbalny komunikat „nie lubię cię”, „jesteś zerem”) ze strony nauczycieli i wskazówki wydawane w formie suchych dyrektywnych poleceń. Mogą być to komunikaty bezpośrednio skierowane w stronę ucznia, lub pośrednio – za pośrednictwem przymuszania rodziców do wprowadzenia radykalnych zmian w zachowaniu ich dziecka (efekt błędnego przenoszenia odpowiedzialności na rodzica za zachowanie dziecka w szkole – powoduje, że u dziecka pojawia się konflikt roli, co tylko wzmaga jego negatywne zachowanie).

Uczeń, który nie zostaje doceniony przez dorosłych (w tym wypadku nauczycieli) walczy o swoją pozycję w grupie w bardziej prymitywny sposób (jest to jego naturalna, instynktowna reakcja).  Przemoc dzieci wobec nauczycieli i brak okazywanego im szacunku, jest pochodną opisanego wyżej zjawiska.

 

Tagi: terapia mobbing

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć następujących tagów oraz atrybutów HTML-a: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>